زعفران یکی از قدیمی ترین گیاهان ادویه ای و دارویی است. کلاله های این گیاه نه تنها در صنایع غذایی، شیرینی پزی و نوشابه سازی مصرف می شود بلکه خاصیت دارویی داشته و به عنوان اشتها آور، هضم کننده غذا و ضد درد نیز مورد استفاده قرار می گیرد. زعفران در مناطق گرم و خشک و کویری ایران بخصوص در جنوب خراسان در سطوح وسیعی کشت می شود. بخاطر بازدهی اقتصادی بسیار مناسب زعفران کشت آن در مناطق مختلف کشور در حال گسترش است و اخیرا شاهد اختصاص فزاینده زمین های وسیعی در نواحی شمال خراسان برای کشت زعفران هستیم. از آنجا که اوضاع اقلیمی محل رویش نقش عمده ای در باردهی (رشد، نمو، عملکرد، کمیت و کیفیت مواد موثره) گیاهان دارویی دارد. هدف از انجام این تحقیق که با استفاده از آزمون t در دو منطقه فردوس (واقع در جنوب خراسان) و نیشابور (در شمال خراسان) انجام گرفت بررسی تاثیر شرایط مختلف منطقه کاشت بر باردهی زعفران بوده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که منطقه کاشت اثر معنی داری بر باردهی زعفران داشته و عملکرد کمی و کیفی محصول زعفران (به جز خاصیت عطر) منطقه نیشابور بیشتر و بهتر از زعفران های تولید شده در منطقه فردوس بوده است.

به منظور اجرای هر جزء از طرح های کشاورزی ابتدا باید توجیه پذیری فنی و اقتصادی آن طرح نشان داده شود. در این مطالعه جهت آشنایی با روند مصرف انرژی در مزارع و مقدار انرژی به دست آمده از زراعت زعفران (Crocus sativus L.) در طی یک دوره پنج ساله عمر زعفران، دو پرسشنامه یکی مربوط به سال اول کاشت زعفران و دیگری مربوط به عملیات داشت و برداشت زعفران در سال دوم تا پنجم تهیه و در هر فرم سوالاتی در مورد انرژی های ورودی مستقیم و غیر مستقیم در زراعت زعفران گنجانده شد. در طی دیدار حضوری با کشاورزان، تعداد 70 نسخه پرسشنامه تکمیل گردید. نتایج به دست آمده حاکی از این امر است که بیشترین میزان انرژی مصرفی در سال اول مربوط به کود دامی با مقدار 91.16 درصد از کل انرژی مصرفی می باشد و در سال دوم تا سال پنجم، کود اوره با مقدار 37.67 درصد از کل انرژی مصرفی بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است. همچنین نسبت انرژی تولیدی به انرژی مصرفی در طی یک دوره پنج ساله بهره برداری زعفران برابر با 0.41 می باشد که با کشت یک ساله گیاهانی مثل گوجه فرنگی و کاهو در کشور آمریکا برابری می کند. اگرچه نسبت انرژی تولیدی به مصرفی در زراعت زعفران پایین است ولی این تحقیق نشان داد که زعفران گیاهی است که تقریبا به صورت ارگانیک کشت می شود و به دلیل کارایی اقتصادی بالاتر نسبت به دیگر گیاهان در الگوی کشت منطقه دارد و همچنین اشتغال بسیار بالای روستاییان منطقه، می تواند نقش بسیار مهمی در اقتصاد و معیشت روستاییان داشته باشد.

گلدهی زعفران شامل یک دوره تلقیح در درجه حرارت های بالا برای القای گلدهی و یک دوره درجه حرارت پایین برای ظهور گلها می باشد. با توجه به حساسیت فرآیند گلدهی این گیاه به تغییرات دما به نظر می رسد که افزایش درجه حرارت ناشی از تغییر اقلیم بر گلدهی آن موثر باشد بنابراین با اجرای آزمایش در محیط کنترل شده رفتار گلدهی زعفران در پاسخ به افزایش درجه حرارت در این مراحل نموی مورد بررسی قرار گرفت. بنه های زعفران با وزن مشابه از دو نوع بوته های مادری سبز یا کاملا خشک شده از مزرعه جمع آوری شده و پس از کاشت در گلدان های پلاستیکی در سه درجه حرارت 25، 27 و 30 درجه سانتیگراد و در هر درجه حرارت به مدت 70، 90 و 120 روز قرار گرفتند تا دوره تلقیح سپری شود. سپس بنه های تلقیح شده در درجه حرارت های 25، 27 و 30 به ترتیب به دمای 17، 19 و 21 درجه سانتیگراد انتقال یافتند تا مرحله ظهور گل تکمیل گردد. به این ترتیب تعداد روز تا گلدهی، سرعت نمو و خصوصیات رویشی زعفران در سه رژیم حرارتی 25.17، 27.19 و 30.21 درجه سانتیگراد در ترکیب با سه دوره تلقیح و دو زمان انتقال بنه در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش درجه حرارت دوره تلقیح تغییراتی در رفتار گلدهی زعفران بروز نمود بطوریکه در دمای 30 درجه سانتیگراد بدون توجه به طول دوره تلقیح، گلدهی انجام نشد. افزایش طول دوره تلقیح نیز اثرات منفی بر ظهور گلها داشت و در دوره تلقیح 120 روره گلدهی تنها در رژیم دمایی 27.19 درجه سانتیگراد صورت گرفت. با وجودیکه بالاترین سرعت نمو در رژیم حرارتی 27.19 درجه سانتیگراد و در دوره تلقیح 120 روزه مشاهده شد ولی با توجه به سایر صفات بررسی شده، رژیم دمایی 27.19 درجه سانتیگراد با دوره تلقیح 90 روزه برای هر دو زمان انتقال بنه های بعنوان مناسب ترین محیط برای گلدهی شناخته شد زیرا زمان ظهور جوانه های رویشی و تعداد این جوانه ها در رژیم دمایی مذکور در حد مطلوبی قرار داشت. واکنش بنه های انتقال یافته از بوته های سبز یا خشک شده به افزایش درجه حرارت و طول دوره تلقیح تفاوت معنی داری نداشت ولی بطور کلی تعداد روزهای کاشت تا گلدهی در بنه های منتقل شده از بوته های سبز در حدود 5 روز طولانی تر بنه های انتقال یافته از بوته های خشک بود. مقایسه یافته های این تحقیق با میانگین درجه حرارت در مناطق کشت زعفران در استان های خراسان نشان داد که در صورت افزایش میانگین دمای تابستان و پاییز به میزان 2 درجه سانتیگراد، گلدهی این گیاه به میزان قابل توجهی به تاخیر خواهد افتاد.

گلدهی زعفران در طی دو مرحله انجام می شود و درجه حرات عامل اصلی کنترل کننده سرعت نمو در هر دو مرحله است. با توجه به شواهد موجود در مورد افزایش درجه حرارت ناشی از گرمایش جهانی، بنظر می رسد که رفتار گلدهی این گیاه در مناطق مختلف کشت آن در استانهای خراسان تحت تاثیر تغییرات اقلیمی آینده قرار خواهد گرفت. بمنظور ارزیابی واکنش زعفران به افزایش دما ابتدا مدلی برای شبیه سازی رفتار گلدهی این گونه تهیه شد و سپس سرعت نمو و طول دوره گلدهی آن در پاسخ به 0.5، 1، 1.5 و 2 درجه سانتیگراد افزایش میانگین دمای روزانه نسبت به شرایط فعلی محاسبه و مورد بررسی قرار گرفت. این مدل سرعت نمو در هر یک از مراحل گلدهی را بر اساس حاصلضرب حداکثر سرعت نمو در درجه حرارت بهینه برای هر مرحله ( DRm1وDRm2 ) و دو تابع درجه حرارت مربوط به این مراحل (ft1 و ft2) شبیه سازی می کند و طول هر مرحله نموی نیز از عکس سرعت نمو محاسبه می گردد. مقدار DRm1 و تابع ft1 از منابع علمی موجود در مورد گلدهی زعفران و در دمای بهینه 23 - 25 درجه سانتیگراد برای مرحله اول گلدهی زعفران برآورد گردید. مقدار DRm2 و ft2، با برازش تابع 5 پارامتری بتا به داده های سرعت نمو زعفران و درجه حرارت بدست آمدند. این داده ها از مزارع مختلف تولید زعفران در استانهای خراسان رضوی و جنوبی جمع آوری شدند. با استفاده از این داده ها درجه حرارت های حداقل، بهینه و حداکثر برای مرحله دوم گلدهی به ترتیب 15.5، 18.0 و 22.5 درجه سانتیگراد و حداکثر سرعت نمو در دمای بهینه 0.0289 1- روز برآورد گردید. نتایج شبیه سازی نشان داد که افزایش میانگین دمای روزانه در محدوده 0.5 تا 2 درجه سانتیگراد باعث کاهش سرعت نمو و در نتیجه افزایش طول هر دو مرحله از گلدهی خواهد شد البته تاثیر افزایش دما برای دو مرحله تقریبا مشابه بود. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که طول دوره نمو زعفران به ازای هر 1 درجه سانتیگراد افزایش میانگین درجه حرارت نسبت به شرایط فعلی حداقل 32 و حداکثر 38 روز افزایش خواهد یافت. بنابراین در صورتی که گرمایش جهانی ناشی از تغییر اقلیم باعث افزایش میانگین درجه حرارت به میزان 1.5 تا 2 درجه سانتیگراد شود، زمان ظهور گل در مناطق تولید زعفران در استانهای خراسان رضوی و جنوبی بسته به شدت گرمایش تا اواخر آذر ماه به تعویق خواهد افتاد.

اهداف: تخریب اکسیداتیو DNA نقش مهمی در موتاژنز، پیری و سرطان بازی می کند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر عصاره آبی زعفران بر میزان محافظت DNA در مقابل شکست ناشی از آلودگی به سولفورموستارد در ماکروفاژ و تاثیر احتمالی آن به عنوان عامل آنتی ژنوتوکسیک بود.مواد و روش ها: تعداد مناسب ماکروفاژ از صفاق موش سوری جدا شد و پس از تایید زنده بودن، به صورت در شیشه با kMnO4 و سولفورموستارد در حضور و عدم حضور عصاره آبی زعفران تیمار شد. میزان سمیت ناشی از سولفورموستارد با سنجش MDA و GSH برحسب نانومولار بر میلی گرم پروتئین و میزان شکست DNA را به روش کامت و برحسب میزان حرکت DNA در میدان الکتروفورز و درصد DNA باقی مانده در هسته سلول ارزیابی شد.یافته ها: میزان MDA در سلول های نرمال، سلول های تیمارشده با kMnO4، سولفورموستارد و سولفورموستارد+عصاره زعفران به ترتیب 71.0±6.9، 32.0±4.2، 21.0±5.2، 39.0±81.4 نانومولار بر میلی گرم پروتئین و میزانGSH 1.9±0.8، 0.95±9.4، 1.2±9.3 55.0±1.5 نانومولار بر میلی گرم پروتئین بود. در سلول های نرمال متوسط حرکتDNA ، 43.1±1.23 میکرومتر و در سلول های تیمارشده باkMnO4، سولفورموستارد و سولفورموستارد+عصاره زعفران به ترتیب 6.4±33.28، 42.4±45.40 و 92.4±75.39 میکرومتر بود. میزان DNA باقی مانده در هسته در سلول های نرمال، کنترل مثبت، سولفورموستارد و سولفورموستارد+عصاره زعفران به ترتیب 6.3±3.99، 8.3±7.20، 3.4±61.22 و 8.4±5.65 و بیان گر تاثیر معنی دار عصاره زعفران در کاهش شکست DNA در سلول های آلوده به خردل بود.نتیجه گیری: نتایج بیانگر اثرات آنتی ژنوتوکسیک عصاره آبی زعفران در محافظت DNA در مقابل شکست اکسیداتیو ناشی از خردل است. مصرف خوراکی این گیاه به صورت مکمل غذایی احتمالا می تواند از عوارض ناشی از این عوامل پیشگیری کند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

این تحقیق باهدف مطالعه نقش سطوح مختلف عناصر غذایی و محلول پاشی آهن در بهبود عملکرد گل و کلاله زعفران (Crocus sativus L. ) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال های زراعی 93-90 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این پژوهش تأثیر سطوح مختلف کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم (NPK) در سه سطح (0-0-0، 30-15-30 و60-30-60)، ورمی کمپوست در دو سطح (صفر و 4 تن در هکتار)، اسید هیومیک در دو سطح (صفر و 5 کیلوگرم در هکتار) و محلول پاشی آهن در دو سطح (صفر، 08/0 میکرو مول) بر خصوصیات کمی گل و کلاله شامل تعداد گل، وزن تر، وزن خشک گل، وزن تر و وزن خشک کلاله گیاه زعفران به مدت دو سال موردمطالعه قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی فاکتورهای آزمایش بر صفات کمی گل و کلاله گیاه زعفران معنی دار بود و باعث افزایش این صفات شد. بین سطوح مختلف کود شیمیایی اختلاف معنی داری مشاهده شد و بالاترین سطح (60-30-60) در مقایسه با سایر سطوح بیشترین تأثیر را بر تعداد گل (m2165) و وزن خشک کلاله (g. m-216/1) داشت. اثر متقابل کود شیمیایی با هر یک از فاکتورهای ورمی کمپوست، اسید هیومیک و محلول پاشی آهن معنی دار بود و موجب بهبود تعداد گل در واحد سطح گردید و وزن خشک کلاله را در مقایسه با شاهد به ترتیب به میزان 3/3، 1/3 و 7/2 درصد افزایش داد. اثر متقابل 3 گانه اسید هیومیک، ورمی-کمپوست و کودشیمیایی بر وزن خشک کلاله در واحد سطح معنی دار بود به طوری که بالاترین سطح کود شیمیایی (NPK) (60-30-60) به همراه ورمی کمپوست و اسید هیومیک بالاترین وزن خشک کلاله (g. m-24/1) را ایجاد کرد. اثر متقابل چهارگانه شامل سال، ورمی کمپوست، کود شیمیایی NPK و محلول پاشی آهن بر وزن خشک گل و همچنین وزن تر و خشک کلاله معنی دار بود (p≤ 0. 05)، به طوری که وزن خشک کلاله در مقایسه با شاهد بهبود یافت. صفات کمی گل و کلاله در سال دوم در مقایسه با سال اول بیشتر بود.